İktisadi Tablo ve Fizyokratik Düşünce

Genel

Özkan Özkaya

Çarşamba, 04 Ekim 2017

11560 Tıklanma

0 yorum

Esas gelir kaynağının ticaret, değerli madenler ve para olduğunu söyleyen ve böylelikle dış ticaretin gelişimine katkı yapan, sömürgecilik dönemini tetikleyen merkantilizm düşüncesine muhalefet ederek ortaya çıkan ve tarımın önemine vurgu yapılan fizyokrasi döneminin en önemli düşünürü Quesnay'dir. 18. yüzyılda önce Fransa'da başlayan fizyokrat düşünce daha sonra Almanya, İngiltere ve bütün Avrupa kıtasına yayılmış ve ardından da Amerika kıtasına geçmiştir. Fizyokrat felsefenin düşünce babası olan John Locke'un rasyonalist tarzı ve doğal düzene verdiği önem fizyokratlarca benimsenmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Ülkelerin zenginliklerini altın ve diğer değerli madenlerle ölçmeye çalışan merkantilistlerin tersine fizyokratlar ülkelerin zenginliğinin tarımsal üretime göre belirlenmesi gerektiğini düşünmektedirler ve para onlara göre ikinci derecede önemlidir.

İktisadi tablo adlı eseri kaleme alan ve fizyokrasinin en ünlü temsilcisi ve kurucularından olan François Quesnay (1694-1774), tarımın üretken olduğunu belirten ve artık değerin sadece toprak tarafında oluşturulduğunu söyleyerek verginin de sadece tarım kesiminden alınması gerektiğini belirten bir iktisatçıdır. Fizyokratlara göre tarım net hasılayı yaratan tek üretim kaynağıdır. Bir buğday tanesi bir adet başakta binlerce buğdayın doğumuna yuvalık yaptığı için emeğin karşılığını kat be kat veren tek üretim faktörü olarak değerlendirilmiştir. Toprağın bu bereketine hayran olan fizyokratlara göre ticaret ve sanayi gibi diğer üretim alanları kısırdır. Toprak ise buğday örneğindeki gibi bereket kaynağı ve yegâne ARTI DEĞER üretim alanıdır.

Fizyokratlara göre toplum üç sınıftan oluşmaktadır. Bunlar;

Toprak sahipleri,
Tarımdaki kiracı olan çiftçiler; toprağı işler ve üretim yaparlar,
Kısır sınıflar olarak adlandırılan sanayici ve tüccarlar.

Ekonominin bir bilim olarak gelişip yerleşmesinde önemli kilometre taşlarından birisi iktisadî tablodur. Quesnay, İktisadi tablo eserinde tarımın üretken sektör olduğunu, toprağın bir "artık" değer yarattığını bu tablo vasıtasıyla göstermiştir. Quesnay'ın tablosunda tarım, üretim ve artı değeri yaratan tek faktördür.

Tabloda görüleceği üzere tarım 5 TL'lik değer üretmiş olsun. Bunun 2 TL'si ile toprak sahiplerine kira ödemesi, 1 TL ile sanayi malları alımı yapılır. Kalan 2 TL ise çiftçinin kendine ve gelecek yıl tohum vb. ihtiyaçlar için ayırdığı ve ARTI DEĞER olan kısmıdır.Toprak sahipleri ise kiradan gelen 2 TL'yi gıda ve sanayi ürünlerinin satın alımı için kullanacaklardır. Sanayici ve ticaret erbabı da çiftçiden ve toprak sahiplerinden gelen 1'er TL ile yine tarımdan hammadde ve gıda alımı yapacakları için ARTI DEĞER üretmeyeceklerdir. Görüleceği üzere ne sanayici ne tüccar ne de toprak sahipleri üretici sayılmamaktadır. Fizyokratlara göre gerçek üretim kaynağı topraktır. Toprak bereket kaynağıdır.

Aslen doktor olan François Quesnay kan dolaşımı misali paranın ve servetin toplumda devir daim yaptığını göstermek istemiştir. Serveti oluşturan şeyin toprak olduğu düşüncesine sahip olan Quesnay'a göre toprak toplumun kalbi mesabesindedir. Bugünün anlayışı ile bakıldığında saçma gibi görünse de o günlerde sanayinin gelişmemiş olduğunu, makineleşme ve seri üretim kavramlarının oluşmadığını düşününce çok da yadırgamamak lazımdır. O günlerde toprak sahiplerinin önemli insanlar olduğu, feodal düzenin hâkimiyetinin devam ettiğini de unutmamak lazımdır.

Fizyokratların önemli bir başka düşünürü olan Turgot iş bölümü, para, sermaye ve faiz hakkındaki düşünceleri ile Adam Smith'e ve ücret teorisi ile David Ricardo'ya öncülük etmiş ve böylelikle arz yönlü klasik düşüncenin gelişimine katkı yapmıştır.

1789 Fransız devrimi ile yıkılan fizyokrat düşüncenin ekonomi bilimine en büyük katkısı Quesnay'ın yapmış olduğu iktisadî tablodur. Zira bu tablo ile iktisat bilim haline gelmeye başlamıştır. İlaveten bu tablodaki mekanizma ekonomik olaylara makro bakış açısı ile yaklaşılabileceği düşüncesine ışık tutmuştur. 1936'da Keynes tarafından geliştirilen makro ekonomi düşünce sistematiğinin temelini atanın Quesnay olduğu da söylenebilir.

Kaynakça
Prof. Dr. Ali ÖZGÜVEN, İktisadi Düşünceler - Doktrinler ve Teoriler; Filiz Kitabevi 1992. {seog:disable}

Bu yazı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Etiketler:

Yazar hakkında

Özkan Özkaya

1968 yılında Aydın’da doğdu. Yaklaşık yirmi yıl boyunca pazarlamacılıktan şirket yöneticiliğine kadar pek çok alanda çalıştı. Gazetecilik ve radyo programcılığı yaptı. Adnan Menderes Üniversitesi İşletme ve Uluslararası İlişkiler Tezli Yüksek Lisans bölümlerinde master yapıyor. Serbest olarak köşe yazarlığı, danışmanlık ve proje koordinatörü olarak görev yapmaktadır.