Koronavirüs (COVID-19) ve Ticarete Etkileri

Koronavirüs (COVID-19) ile korku/felaket filmlerini andıran ilginç bir döneme girdik. Kısa süreceğe benzemiyor. Bir gün bitse bile etkileri uzunca bir süre devam edecek gibi. Umarım bu dönemi sağlıklı bir şekilde, sevdiklerimizi ve iyi insanları kaybetmeden en kısa sürede atlatırız. Bu yazıda dağınık bazı düşüncelerimi kısa kısa derledim.

#1 HBFGH (Herşeyde bir fırsat görme hastalığı)

Koronavirüs (COVID-19) Çin'de patlak verip Çin'deki tüm sosyal hayatı durdurduğunda Türkiye'deki bazı ticari kurum temsilcileri bunun Türkiye için bir fırsat olduğunu dillendirdiler. Olur olmaz her durumda bu fırsat söyleminin kullanılmasından gına geldi artık. Gerçekten durum öyle bile olsa, başkasının trajedisini bir fırsat olarak görmek ve bunu ulu orta dillendirmek en hafif tabirle yakışıksız bir şey. Bu tarz hassas konularda özellikle kurum temsilcilerinin daha özenli bir dil kullanmaya dikkat etmeleri gerekiyor.

#2 Uluslararası lojistikte problemler

Wuhan'da patlak veren salgının yayılımını önlemek için Çin Hükümetinin yaptığı çalışmaların bir sonucu olarak Çin'deki fabrikalar üretimlerini durdurdular. Çin'in bir bakıma ticaret sahnesinden çekilmesi ilk olarak global lojistik sektörünü etkiledi. Türkiye'deki ihracatçılar olarak deniz yolu nakliye fiyatlarının aniden yukarılara doğru tırmandığına şahit olduk. Petrol fiyatları hızla düşerken bile bu eğilim devam etti. Meblağı yüksek ürünler, örneğin makine, üreten bir ihracatçıyı belki çok etkilemedi bu fiyat artışları ama hacmi büyük fiyatı düşük ürün ihracatçıları için bu artışlar iyi olmadı. Zaten son yıllarda Türk lirasının dövize karşı aşırı değer kaybetmesine ve ithalat karşıtı politikalara bağlı olarak ithalatın Türkiye'de gerilemesi nedeniyle lojistikte avantajlı fiyatlarla çalışamıyordu Türk ihracatçılarımız. COVID-19'un tüm dünya geneline yayılması global lojistik sektörünün işleyişini de bozdu. 

#3 Bazı sektörlerde ticaret devam ediyor

Her sektör için geçerli olmasa da, böyle bir pandemi ortamında bile ihracat-ithalat ve genel olarak ticaret devam ediyor. Bununla birlikte, salgın ile mücadele sürecinde bazı ürün gruplarının ihracatına kısıtlama getirilmiştir.

#4 Yeni tehlike: Sosyal etkileşim

Ticaret insanlık tarihi kadar eski bir olgu ve sosyal etkileşime dayalı bir yönü var. Bu sosyal etkileşime bağlı birçok iş alanı var. En basitinden turizmi, giyim ve modayı, hizmetler sektörünü düşünün örneğin. Koronavirüs yayılımına karşı bir önlem olarak önerilen gönüllü karantina (self-quarantine) ve sosyal mesafe (social distancing) bu sosyal etkileşime dayalı sektörleri uzun bir süre hareketsiz bırakacak gibi görünüyor. Bunun yanında sosyal etkileşimin zaruri olmadığı veya yerini insansız süreçlerin alabileceği iş kategorileri devam edebilir pekâlâ. Fiziki mağazalarını kapatan bir marka internet mağazaları ile ticari faaliyetlerini sürdürebilir. Yine de, ekonomi(ler) belki komple çökme riskiyle karşı karşıya iken bunun da pek bir önemi olmayabilir.  

#5 Koronavirüs neleri değiştirecek?

Koronavirüs etkisi bittiğinde yaşamımızda ve iş yapış şekillerimizde bir dizi değişikliklerin olması muhtemel görünüyor. Hayatta kalırsak göreceğiz. Yakın gelecekte neler farklı olabilir diye şöyle basit birkaç tahmin yürütecek olursam;

- Tarımın stratejik önemi daha iyi anlaşılacak.
- Sağlık alanına yatırımlar artacak.
- E-ticaret başta olmak üzere dijital ekonomi pazarı daha da büyüyecek.
- Online eğitim daha fazla tercih edilir olacak.
- Ticari fuarlar yerine online iş platformları daha fazla kullanılacak.
- Uzaktan çalışma yaygınlaşacak.
- Robotlar ve insansız süreçler iş hayatında kendini daha fazla gösterecek.
- Asya kültüründe son derece yaygın olan maske kullanımı bizde de normaller arasına girecek. Maske ve eldiven yanında korucuyu gözlüklerin de kullanımı artacak. Belki bu ürünlerin bir modası oluşacak.
- Belki yine sosyalleşme olacak. Arkadaşlarla balık tutmaya yine gideceğiz belki. Yalnız, tokalaşmak, öpüşmek, el öpmek gibi adetler ortadan kalkacak veya nadiren tercih edilir olacak.
- Temel hijyen kurallarına uymayanlara veya bu bakımdan toplum sağlığını hiçe sayanlara, işletmesinde dezenfektan bulundurmayanlara veya yere tüküren kişilere örneğin, belki cezalar uygulanacak.
- Ev dışı konaklama (otel) ve yemek (restoran) alanındaki işletmeler insanların hijyen endişelerini giderici standartları benimseyip dönüşecekler veya ortadan kaybolacaklar.
- Mimari de etkilenecek. Açık ofisler tercih edilmeyecek. Bundan sonra binalarda belki özel karantina odaları yapılacak.
- Kurumların olası durumlar için uygulayacağı karantina prosedürleri olacak.

#6 Koronavirüs ne zaman biter?

Peki, koronavirüs (COVID-19) salgını ne zaman biter? Başka bir deyişle, hayatımız eski durumuna tekrar ne zaman döner?

Bu sorunun Türkiye özelinde sorulmasının pek bir anlamı olmayabilir. Çünkü insandan insana son derece kolay bir şekilde bulaşabiliyor olması dolayısıyla COVID-19 kontrol altına alınması zor bir hastalık. Dünyanın herhangi bir yerinde etkisini sürdürürse bile tekrar tüm dünyaya yayılması çok olasıdır. Dolayısıyla salgının tüm dünya genelinde bitmesinden veya kontrol altına alınmasından söz etsek daha yerinde olur.

Benim tahminim tüm dünya nüfusunun büyük çoğunluğu COVID-19 ile enfekte olana kadar bu işin süreceğidir. Ondan sonra hayat normalleşme eğilimine geçecektir. Gönüllü-karantina ("evde kal" önerileri), sosyal mesafe, hijyen ve koruyucu giysi kullanımı gibi bir takım uygulamalar ile salgının daha fazla yayılmasının önüne geçilmeye çalışılıyor. Böylece salgın hastalık ile mücadele süreci sağlık sistemi için daha yönetilebilir olabilecek. Tabi insanlar evlerinde karantinada olduğu bu süreçte ekonomilerin de ayakta kalması gerekiyor, ki orada koca bir soru işareti var. Öyle görünüyor ki salgın ile mücadele uzun sürecek ve eski hayatımıza dönüş birden yerine aşama aşama olacak.

#7 Kime kulak vermeli?

Bitirirken

Aşağıdaki yorum kısmını kullanarak siz de görüşlerinizi paylaşabilirsiniz.