Dış ticaret veya uluslararası ticaret denildiğinde akla çoğunlukla şöyle bir imaj gelir: Paletlere yüklenmiş mobilya, mermer, makine gibi fiziki ürünlerin ya başka bir ülkeye ihracatı yapılıyordur ya da kendi ülkemize ithalatı. Bu sadece kısmen doğru bir imajdır. Çünkü dış ticaret kapsamı içerisinde fiziki ürünler dışında hizmet ve entelektüel ürün ticareti de yer alır. Hatta bazı ülkeler ihracat stratejilerinde bu alanlara özel bir önem verirler.
Dış ticarete daha geniş bir perspektiften bakabilmek adına, şimdi bu alanlara kısaca bir göz atalım.
#1 Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri
İnşaat hizmetleri ihracatı Türk inşaat firmalarının yıllardır yaptığı ve bildiği bir konudur. İnşaat hizmetlerinin ihracatı çoğu zaman birçok sektörü de beraberinde götürür. Türk inşaat firmaları yurtdışı projeleri için tedariklerini Türkiye'den sağlamayı tercih edebilirler. Bu vesileyle bu inşaat firmalarına ürün veya hizmet sunanlar da doğrudan veya dolaylı yoldan ihracat yapmış olurlar.
#2 Lojistik Hizmetleri
Dünyadaki B2B ve B2C müşterilere lojistik hizmetleri satmak veya bu hizmetleri yurtdışı firmalardan satın almak da lojistik sektörünün aşina olduğu uygulamalardır.
#3 Entelektüel Ürün ve Hizmetler
Entelektüel ürün ticareti stratejik önemi olan ve benim de en sevdiğim konulardan birisidir. Entelektüel ürün ticareti konusunda Amerika dünyada başı çekmektedir; bu ürünler Amerika'nın iç ve dış ticaretinde önemli bir kalemi teşkil eder. Türkiye'nin de ekonomisini, birçok durumda çevre için tehdit oluşturan inşaat ve sanayi yerine, aşağıda sıraladığım bu entelektüel ürünler üzerine temellendirmesini dilerdim.
a) Dijital Ürün ve HizmetlerDijital ürün denince ilk akla gelen kategoriler olarak, yazılımlar, online pazaryerlerinin kira ve işlem komisyonları, çeşitli konulardaki web platformlarının üyelikleri (B2B firma rehberleri veya global ölçekli çeşitli B2C siteler; örneğin Spotify), internet reklam alanındaki ürün ve hizmetler, mobil uygulamaları sayabiliriz.
b) Film, Dizi, Müzik, Kitap
Filmlerin, dizilerin, televizyon programlarının, müzik ve kitapların telif ve yeniden yayın hakları.
Son dönemdeki Türk dizilerinin birçok yurtdışı pazara ihracatı dikkat çekicidir. Bu tarz ürünlerin dış pazarlara ihracatının total fatura tutarından daha büyük bir değeri ve etkisi söz konusudur. Bu ürünlerle birlikte, aynı zamanda kültür de ihraç edilmiş olur.
c) Marka ve Patent Kullanım Hakları
Entelektüel mülkiyet sayılan marka ve patent hakları küresel pazarlarda alınıp satılabilmekte veya kullanım hakları üretim, distribütörlük, franchising gibi ticari bir ilişkisi içerisinde ayrı bir kalem olarak ticarete konu olabilmektedir. Bu sahada, tahmin edileceği üzere, teknoloji üretimine, araştırma ve geliştirmeye önem veren ülkeler ve şirketler etkili olmaktadır.
d) Danışmanlık ve Çeşitli Hizmetler
Uluslararası pazarlara yönelik her tür danışmanlık hizmetini bu kapsamda düşünebiliriz. Satın alma ve tedarik, yatırım, reklam ve pazarlama, endüstriyel tasarım, özel yazılım çözümleri, tercüme, insan kaynakları, call center gibi birçok hizmet konusunu bu alana dahil edebiliriz. Örneğin, tüm dünyadaki müşterilere hizmet veren Türkiye'de yerleşik bir endüstriyel tasarım firmanızın olduğunu hayal edin. Türkiye dışında, İtalya'ya, Amerika'ya, Çin'e tasarımlar üretiyorsunuz. Sadece düşünmesi bile keyifli. Ayrıca uzak bir hayal de değil.
e) Kültürel Ürünler
Bunlar çoğunlukla doğrudan ticarete konu olmayan fakat etrafında bir ticaretin döndüğü veya peşinden bir yaşam tarzını sürükleyen etki sahibi güçlü ürünlerdir. Mesela, salsa müziği ve dansı olmasaydı Küba şimdiki kadar turist (aynı zamanda da sempati) çeker miydi, emin değilim. Bugün dünyanın hemen her yerinde salsa veya Latin dans okulları vardır ve hemen hepsinde de bir yerlerde Küba bayrağı asılıdır. Küba hükümeti isteseydi böyle bir şeyi kendi yapamazdı.
Benzer şekilde, Brezilya deyince akla hemen samba ve futbol gelir; Arjantin'in tangosu, Amerika'nınsa tüm dünyada sevenleri olan swing ve lindy hop müziği ve dansları vardır. Hindistan tüm dünyaya yoga kültürü ihraç eder. Uzak doğuya has dövüş sanatı okulları da yine benzer bir örnektir.
#4 Franchising
Franschising konusunu blogda daha ayrıntılı tekrar yazacağım. Şimdilik şunu not düşeyim istiyorum: Türkiye'deki özellikle orta sınıf ölçeğindeki otel-restoran-kafe işletmeciliği genel olarak tatmin edici olmaktan çok uzaktır ve bu haliyle yurtdışı pazarlarda (gelişmiş ülkeleri kastediyorum elbette) kalıcı ve rekabetçi olmaları da mümkün görünmüyor.
#5 Sağlık Turizmi
Sağlık turizmi hastaların bir tedavi veya medikal operasyonu almak için başka ülkelere seyahat etmesini ifade eder. Bunun nedeni genellikle söz konusu tedavi veya operasyonun hastanın kendi ülkesinde mümkün olmaması veya kalitesinin düşük olması ya da çok pahalıya mal olmasıdır. Burada temel olarak bir sağlık hizmetinin pazarlanması söz konusudur.
Dış ticaret temelde, özellikle fiziki ürünler söz konusu olduğunda, B2B işleyen bir süreçtir. Global pazarlarda sağlık hizmeti pazarlamak veya yurtdışından hasta getirmek söz konusu olduğunda ise B2C pazarlama yöntemlerine de vakıf olmak gerekmektedir.#6 Eğitim Turizmi
#7 Fuar ve Etkinlik Ticareti
Fuarlar dışında, iş dünyasını ilgilendiren çeşitli konularda organize edilen ve tüm dünyadan katılımcılara hitap eden uluslararası zirveler, forumlar, atölyeler de etkinlik ticareti kapsamında düşünülebilir.
#8 Yetenek Transferi ve Menajerlik
#9 Aktivite Merkezi Olmak
Bazı ülkeler, Estonia örneğin, startup'ları, girişimcileri ülkesine çekmeye çalışıyor ve bunun için de harika vergi teşvikleri sunuyor.
Bitirirken
Bu yazıda dış ticarete biraz daha geniş ve farklı açılardan bakalım istedim. Bu yazı, aynı zamanda girişimciler için de birçok iş fikri içeriyor; blogdaki girişimcilikle ilgili diğer yazıları tamamlayıcı nitelikte oldu.
Dış ticaret alanında stratejiler oluşturma, teşvik ve destekleri planlayıp yönetme gibi görevleri olan hükümet ve bürokrasi erkânı da umarım bu yazıları okuyordur. Çünkü, onlar için de burada fikirler ve öneriler var.
Aşağıdaki yorum kısmını kullanarak siz de düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz.
